Günümüz iş ve ticaret hayatında önemli bir yeri olan çek, bankaya hitaben yazılmış ödeme emri niteliğine haiz kıymetli evraktır. Kural olarak her ne kadar çekte vade olmasa da ülkemizdeki kullanım şekli itibariyle çekler ileri tarihli olarak düzenlenebilmekte, bu sürede bankaya ödeme yapılması için ibraz edilmektedir. Dolayısıyla çek uygulamada doğrudan bir ödeme aracı olarak değil, ileri tarihte tahsil edilebilecek vadeli bir ödeme aracı olarak görülmektedir. Vade tarihinde bankaya ibraz edilen çekin tahsil edilememesi yani banka hesabında çekte yazılı miktarın bulunmaması çekin karşılıksız olması anlamına gelmektedir.
Karşılıksız çek düzenleme, 5941 sayılı Çek Kanunu uyarınca suçtur. Buna göre çekin ilgili bankaya ibrazı sonucunda “karşılıksızdır” ibaresi yazılmasına sebebiyet veren kişi hakkında çek hamilinin şikayeti üzerine, her bir “karşılıksız” ibaresi vurulan çek ile ilgili olarak bin beş yüz güne kadar adli para cezası verilmektedir. Ancak, hükmedilecek adli para cezası; çek bedelinin karşılıksız kalan miktarından az olamaz. Mahkeme ayrıca, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına; bu yasağın bulunması halinde, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının devamına hükmeder. Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı, çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişi, bu tüzel kişi adına çek keşide edenler ve karşılıksız çekin bir sermaye şirketi adına düzenlenmesi durumunda ayrıca yönetim organı ile ticaret siciline tescil edilen şirket yetkilileri hakkında uygulanır.
Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilmiş olan kişi, elindeki bütün çek yapraklarını ait olduğu bankalara iade etmekle yükümlüdür. Bu kişi adına yeni bir çek hesabı açılamaz.
Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilmiş olan kişi, buna rağmen çek düzenlerse, fiil daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Karşılıksız kalan bir çekle ilgili olarak yapılan yargılama neticesinde mahkeme tarafından beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, davanın düşmesi veya davanın reddine karar verilmesi halinde, aynı kararda, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılmasına karar verilir.
Kişi, mahkum olduğu cezanın tamamen infaz edildiği tarihten itibaren üç yıl ve her halde yasağın konulduğu tarihten itibaren on yıl geçtikten sonra, hükmü veren mahkemeden çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılmasını isteyebilir; mahkemenin vereceği karara itiraz edebilir.
